ZIEK. Tussen lichaam en geest.
Lezingenreeks in de Achilles Musschezaal, Stedelijke Openbare Bibliotheek Gent
Organisatie:
Vakgroep Nederlandse Literatuur en Algemene Literatuurwetenschap (Universiteit Gent) en UZ Gent
Stedelijke Openbare Bibliotheek Gent
PROGRAMMA
Donderdag 21 februari 2008 [12.30u.-13.15u.]
Prof.dr. Lieven Jonckheere, De promotie van het autisme in de media. Enkele mechanismen, enkele gevolgen
Hoe worden nieuwe psy-ziektebeelden gepromoot en met welke gevolgen? Het geval autisme als voorbeeld:
Hoe voeren de Vlaamse media een bewustmakingscampagne van het onderschatte probleem (autisme, dé handicap bij uitstek) en van de oplossingen (aanpassing van de omgeving, vooral via ondubbelzinnige communicatie). Welke rol spelen belangengroepen daarin (ouders van autistische kinderen, de farmaceutische industrie)? Wat is de politieke agenda achter die campagne? (‘iedereen een beetje autist'? - en dus gebaat bij ondubbelzinnigheid?). Welke problemen stelt deze geforceerde bewustwording? (inclusief onderwijs; juridische toerekeningsvatbaarheid; ‘diagnoses' van patiënten voor hun kind, hun partner, zichzelf; etc.)
Dinsdag 26 februari 2008 [12.30u.-13.15u.]
Prof.dr. Johan Braeckman, Darwin en de mismatch hypothese: zijn we allen chronisch ziek?
Volgens Darwins evolutietheorie bezitten levende organismen, en dus ook de mens, ‘adaptaties' om problemen op te lossen waarmee ze in de loop van de evolutie werden geconfronteerd.
De moderne mens leeft echter sedert enkele duizenden jaren in een heel andere omgeving dan die waarin de menselijke adaptaties zich ontwikkelden. Zijn mensen daarom niet aangepast aan een moderne, stedelijke omgeving en het sedentaire leven, met allerlei fysieke en mentale aandoeningen als gevolg?
In de voordracht wordt deze ‘mismatch hypothese' uiteengezet en kritisch onderzocht, en de ‘darwinistische geneeskunde' voorgesteld en gewikt en gewogen.
Donderdag 28 februari 2008 [12.30u.-13.15u.]
Prof.dr. Paul Verhaeghe, De geestdrift voor het brein.
Het laatste decennium is er een duidelijke kanteling in het publieke vertoog. Waar vroeger het accent lag op het sociale en het psychologische, wordt vandaag ‘alles' verklaard door het genetische en het neurobiologische. Dezelfde overtuiging valt bovendien terug te vinden bij veel menswetenschappers (psychologen, filosofen, psychiaters).
In de lezing wordt deze overtuiging afgewogen tegenover de eigenlijke wetenschappelijke bevindingen op dit vlak (neurobiologisch, farmacologisch) en wordt de vraag gesteld naar het waarom van deze geestdrift.
Donderdag 13 maart 2008 [12.30u.-13.15u.]
Prof.dr. Eric Mortier, Het wetenschappelijke vooruitgangsdenken en het falen van de geneeskunde als kunst en ambacht
Een pleidooi voor een brede - ‘humanistische' - scholing van aspirant-artsen. Uitgangspunt is het laatste gedicht van Fernando Pessoa, geschreven elf dagen voor zijn dood.
De opvatting dat de mens een verzameling van verwisselbare en makkelijk te ‘repareren' onderdelen is, komt steeds vaker naar voren in de populaire pers. De menselijke existentiële conditie wordt zo herleid tot het louter lichamelijke (het somatische). Tegelijkertijd worden de mogelijkheden van de actuele geneeskunde sterk overschat.
In de realiteit wordt de zieke evenwel vaak geconfronteerd met het uitzichtloze en troosteloze van zijn toestand. Mensen ervaren van onbehagen tot wanhoop, binnen een specifieke culturele code en context, die de arts moet kennen om integrale en empathische zorg te kunnen verstrekken.
De sprekers
Prof.dr. Lieven Jonckheere is doctor in de psychologie, docent psychologische vakken aan de Hogeschool Gent, departement Handelswetenschappen en Bestuurskunde & Publiek Management. Psychoanalyticus, lid van de New Lacanian School. Auteur van Het seksuele fantasme voorbij.
Prof.dr. Johan Braeckman is hoofddocent, met als onderwijs- en onderzoeksverantwoordelijkheid het vakgebied Wijsgerige Antropologie. Hij is tevens voorzitter van De Maakbare Mens vzw, een humanistische organisatie die het publiek kritisch en correct wil informeren over medische en biotechnologische ontwikkelingen. Auteur van Darwins moordbekentenis
Prof.dr. Paul Verhaeghe is gewoon hoogleraar aan de Universiteit Gent, voorzitter van de vakgroep Psychoanalyse en Raadplegingspsychologie. Auteur van Liefde in tijden van eenzaamheid.
Zie http://www.psychoanalysis.ugent.be.
Prof.dr. EricMortier is hoogleraar aan de Universiteit Gent, titularis van het opleidingsonderdeel Medical Humanities.